Łąkotki stawu kolanowego to niewielkie, elastyczne struktury o kształcie półksiężyca, które pełnią niezwykle ważną rolę w stabilizacji kolana, amortyzacji obciążeń oraz równomiernym rozkładzie sił podczas ruchu. W kolanie znajdują się dwie łąkotki – przyśrodkowa oraz boczna – i obie mogą ulec urazowi. Uszkodzenie łąkotki należy do najczęstszych kontuzji stawu kolanowego i to nie tylko wśród osób uprawiających sport, ale i tych, którzy na co dzień wykonują zwykłe czynności wymagające zginania i prostowania kolana.
Czym jest łąkotka i dlaczego ulega uszkodzeniu?
Łąkotki zbudowane są z włóknistej chrząstki, która dobrze znosi obciążenia, ale nie jest całkowicie odporna na mocne skręty, uderzenia czy nagłe zmiany kierunku ruchu. Najczęstszą przyczyną urazu jest nagłe skręcenie kolana, szczególnie w pozycji zgiętej. Występuje to m.in. podczas gry w piłkę, jazdy na nartach czy treningów wymagających szybkiej zmiany kierunku.
Zdarzają się także tzw. zwyrodnieniowe uszkodzenia łąkotki, pojawiające się wraz z wiekiem i stopniowym zużywaniem tkanek. W takim przypadku nawet niewielki ruch może doprowadzić do pęknięcia łąkotki lub jej naderwania.
Jakie są objawy uszkodzenia łąkotki?
Objawy uszkodzonej łąkotki mogą różnić się w zależności od miejsca urazu – czy dotyczy rogu tylnego łąkotki, rogu przedniego łąkotki przyśrodkowej, czy może części bocznej. Do najczęściej zgłaszanych dolegliwości należą:
- ból po wewnętrznej lub zewnętrznej stronie kolana,
- uczucie „blokowania” stawu,
- ograniczenie zakresu ruchu,
- obrzęk pojawiający się po wysiłku,
- trudność w pełnym wyproście lub zgięciu kolana.
W przypadku powtarzających się dolegliwości, konieczna jest diagnostyka uszkodzenia łąkotki. Diagnostyka łąkotki kolana oparta jest zwykle na badaniu fizykalnym oraz obrazowym – najczęściej rezonansie magnetycznym.
Jak leczy się uszkodzenia łąkotki?
Współczesna ortopedia dysponuje kilkoma sposobami leczenia łąkotki. Wybór odpowiedniej metody zależy od takich czynników, jak: rodzaj i wielkość uszkodzenia, ukrwienia danego obszaru łąkotki, wieku pacjenta, stopnie aktywności fizycznej czy obecności zmian towarzyszących (np. uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego).
W artykule tym omawiamy trzy najczęściej stosowane rozwiązania w przypadku uszkodzeń łąkotek w kolanie: szycie łąkotki, usunięcie fragmentu łąkotki (tzw. meniscektomia) oraz przeszczep łąkotki allogenicznej.
Szycie łąkotki – metoda pozwalająca zachować naturalne tkanki
Szycie łąkotki to jedna z najbardziej fizjologicznych metod leczenia, ponieważ pozwala zachować jej naturalną funkcję. Tkanka łąkotki pełni kluczową rolę w amortyzacji i stabilizacji kolana, dlatego jeśli tylko jest taka możliwość, dąży się do jej naprawy, a nie wycięcia.
Zabieg szycia łąkotki kolana wykonywany jest techniką artroskopową – oznacza to, że wykonuje się niewielkie nacięcia, przez które do stawu wprowadza się kamerę i drobne narzędzia chirurgiczne. Lekarz precyzyjnie zszywa uszkodzone części łąkotki, łącząc je ze sobą tak, aby mogły ponownie się zagoić.
W tej metodzie najlepiej rokują uszkodzenia w dobrze ukrwionej części łąkotki – tzw. czerwonej strefie.
Największą zaletą szycia jest możliwość zachowania funkcji łąkotki, co pomaga chronić staw przed przeciążeniami w przyszłości. Trzeba jednak pamiętać, że proces rehabilitacji po uszkodzeniu łąkotki leczonym tą metodą może trwać dłużej, ponieważ tkanki muszą się zrosnąć.
Usunięcie fragmentu łąkotki (meniscektomia) – kiedy szycie nie jest możliwe
Jeśli uszkodzenia łąkotki są rozległe lub mają charakter zwyrodnieniowy, zszycie jej fragmentów nie zawsze przynosi oczekiwane efekty. Wtedy rozważa się częściowe usunięcie łąkotki, ograniczając się wyłącznie do tych elementów, które nie mają szans na wygojenie.
Podobnie jak szycie, meniscektomia wykonywana jest artroskopowo. Chirurg usuwa jedynie uszkodzone części łąkotki, pozostawiając jak najwięcej zdrowej tkanki. Celem jest przywrócenie płynnej pracy stawu oraz zmniejszenie bólu łąkotki.
Zaletą zabiegu jest szybki powrót do aktywności – często już po kilku tygodniach możliwe jest bezbolesne chodzenie. Warto jednak pamiętać, że łąkotka jest naturalnym amortyzatorem, dlatego jej częściowe usunięcie może z czasem wpływać na większe obciążenie chrząstki stawowej.
Przeszczep łąkotki allogenicznej – rozwiązanie dla trudniejszych przypadków
W sytuacjach, gdy wcześniejsze leczenie łąkotki nie przyniosło efektu lub doszło do znacznej utraty jej funkcji, rozważany bywa przeszczep łąkotki allogenicznej. Oznacza to zastosowanie łąkotki od zewnętrznego dawcy, odpowiednio przygotowanej.
Najczęściej o przeszczepie łąkotki mówimy w sytuacjach powtarzających się problemów z łąkotką kolana. Zabieg jest zalecany u osób, które przeszły wcześniejsze usunięcie znacznej części łąkotki, odczuwają nawracający ból i ograniczenie aktywności lub u których staw nie wykazuje znacznych zmian zwyrodnieniowych.
Zabieg przeprowadza się metodą artroskopową lub z niewielkim dostępem chirurgicznym. Przeszczepiana łąkotka pełni funkcję amortyzującą oraz stabilizującą, wspierając pracę stawu i zmniejszając przeciążenia.
Rehabilitacja po uszkodzeniu łąkotki stawu kolanowego
Niezależnie od wybranej metody, kluczowy jest dobrze zaplanowany proces rehabilitacji. Obejmuje on stopniowe odciążanie kończyny, ćwiczenia poprawiające zakres ruchu, pracę nad stabilizacją i siłą mięśni oraz naukę bezpiecznych wzorców ruchowych.
Rehabilitacja pozwala odbudować pełną funkcję stawu kolanowego i zmniejszyć ryzyko nawrotu kontuzji. To ważny etap, który powinien być dostosowany indywidualnie do zastosowanego leczenia oraz rodzaju urazu.
W Sport-Klinice w Żorach zajmujemy się diagnostyką i leczeniem urazów łąkotek, oferując pacjentom ocenę stanu kolana oraz postępowanie dostosowane do rodzaju uszkodzenia — zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i zasadami bezpiecznej opieki. Ważnym elementem procesu leczenia jest plan rehabilitacji, który pozwala stopniowo powracać pacjentowi do codziennych aktywności – bez ryzyka powtórnej kontuzji.
