Haluks, zwany również paluchem koślawym, to jedna z najczęstszych deformacji stóp, która dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Choć często kojarzymy je głównie z problemem estetycznym, w rzeczywistości mogą one powodować znaczny dyskomfort, a nawet utrudniać codzienne funkcjonowanie. Ból, obrzęk, trudności w doborze obuwia – to tylko niektóre z objawów, z którymi zmagają się osoby cierpiące na tę przypadłość.
Czym jest haluks, paluch koślawy?
Haluks, inaczej paluch koślawy (łac. hallux valgus), to deformacja stopy polegająca na nieprawidłowym ustawieniu pierwszego palca, który odchyla się w stronę pozostałych palców, podczas gdy kość śródstopia przesuwa się w przeciwnym kierunku. Powstaje wówczas charakterystyczne zgrubienie lub wybrzuszenie po wewnętrznej stronie stopy, które może powodować ból, stan zapalny i trudności w poruszaniu się.
Ortopeda, Żory, Rybnik, Katowice
Problem ten częściej dotyka kobiety, ale może występować również u mężczyzn. Nieleczone haluksy mogą powodować nie tylko dyskomfort, ale także szereg powikłań, które znacząco wpływają na jakość życia pacjentów. Jednym z nich jest metatarsalgia, czyli ból w przedniej części stopy, spowodowany nadmiernym obciążeniem głów kości śródstopia.
W miarę postępowania deformacji mogą również pojawić się deformacje pozostałych palców, takie jak palce młotkowate czy szponiaste, które wynikają z nieprawidłowego rozkładu nacisku na stopę. Dodatkowo haluksy mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych w obrębie stawu śródstopno-paliczkowego, a nawet do zwyrodnień stawów, co znacznie ogranicza ruchomość stopy. W skrajnych przypadkach dochodzi do zaburzeń chodu, które mogą wpływać na cały układ ruchu, powodując bóle kolan, bioder czy kręgosłupa.
Jakie są przyczyny powstawania haluksów?
Powstawanie haluksów to proces złożony, na który wpływa wiele czynników. Jednym z głównych jest predyspozycja genetyczna – jeśli w Twojej rodzinie występowały przypadki palucha koślawego, istnieje większe ryzyko, że problem dotknie również Ciebie. Dziedziczone mogą być np. nieprawidłowości w budowie stopy, takie jak nadmierna elastyczność więzadeł czy specyficzny kształt kości śródstopia.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest noszenie nieodpowiedniego obuwia. Buty na wysokim obcasie, z wąskimi czubkami lub zbyt ciasne powodują nierównomierne obciążenie stopy i zwiększają nacisk na przodostopie, co sprzyja deformacji. Dodatkowo zaburzenia biomechaniki stopy, takie jak płaskostopie poprzeczne czy nadmierna pronacja (koślawość stóp), mogą prowadzić do nieprawidłowego rozkładu obciążeń i przyspieszać rozwój haluksów.
Inne czynniki ryzyka rozwoju haluksów to m.in.:
- nadwaga, która zwiększa obciążenie stóp,
- choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, które osłabiają struktury stawowe.
- zły tryb życia – długotrwałe stanie lub chodzenie w niewygodnych butach może przyczyniać się do powstawania tej deformacji.
Jakie są objawy haluksów?
Objawy haluksów mogą być różnorodne i nasilać się wraz z postępem deformacji. Pierwszym sygnałem, który często zwraca uwagę, jest widoczne zgrubienie lub wybrzuszenie po wewnętrznej stronie stopy u podstawy dużego palca. Może mu towarzyszyć ból, zwłaszcza podczas chodzenia lub noszenia obuwia, które uciska deformację. W miarę rozwoju haluksów pojawia się również zaczerwienienie i obrzęk w okolicy stawu śródstopno-paliczkowego, spowodowane stanem zapalnym.
Wielu pacjentów skarży się także na trudności w dopasowaniu obuwia, ponieważ stopa staje się szersza, a paluch coraz bardziej odchyla się w stronę pozostałych palców. Dodatkowo mogą wystąpić odciski i modzele, które tworzą się na skutek nieprawidłowego rozkładu nacisku na stopę. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do ograniczenia ruchomości dużego palca, a nawet deformacji pozostałych palców, co znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Jakie są metody leczenia haluksów (palucha koślawego)?
Leczenie haluksów zależy od stopnia zaawansowania deformacji oraz nasilenia dolegliwości bólowych. W początkowych stadiach, gdy zmiany nie są jeszcze mocno wyrażone, stosuje się metody zachowawcze, które mają na celu złagodzenie bólu, spowolnienie postępu deformacji oraz poprawę komfortu życia. Najczęście są stosowane wkładki ortopedyczne lub peloty, które korygują ustawienie stopy i zmniejszają nacisk na przodostopie. Dodatkowo fizjoterapeuci zalecają ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp oraz terapię manualną, które mogą poprawić ruchomość stawów i zmniejszyć napięcie tkanek. W przypadku stanów zapalnych i bólu, stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także okłady chłodzące.
Fizjoterapia i rehabilitacja, Żory, Rybnik, Katowice
Jeśli metody zachowawcze nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a deformacja znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, rozważa się leczenie operacyjne. Istnieje wiele technik chirurgicznych, które dobiera się indywidualnie do pacjenta – od małoinwazyjnych zabiegów po bardziej złożone operacje korygujące ustawienie kości i tkanek miękkich. Po zabiegu niezbędna jest rehabilitacja, aby przywrócić pełną sprawność stopy. Ważne jest, aby leczenie haluksów rozpocząć jak najwcześniej, ponieważ im szybciej podejmie się działania, tym większa szansa na uniknięcie powikłań i poprawę jakości życia.
W Sport-Klinice w Żorach diagnozujemy i leczymy haluksy w każdym stadium zaawansowania. Stosujemy zarówno metody zachowawcze, jak i specjalizujemy się w operacyjnym leczeniu palucha koślawego.
