Ból biodra, ograniczona mobilność i trudności w codziennych czynnościach to objawy, które mogą znacząco obniżyć jakość życia. Dla wielu pacjentów skutecznym rozwiązaniem jest endoprotezoplastyka stawu biodrowego, czyli operacja polegająca na wszczepieniu sztucznej endoprotezy.
Na czym polega endoprotezoplastyka stawu biodrowego?
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego to zabieg chirurgiczny, którego celem jest zastąpienie uszkodzonego stawu biodrowego specjalnym implantem – endoprotezą. Rozróżnia się tzw. endoprotezoplastykę pierwotną (wykonywaną z przyczyn nieurazowych) oraz endoprotezoplastykę wtórną (wykonywaną u pacjentów, którzy już wcześniej przeszli zabieg endoprotezoplastyki, ale ich endoproteza uległa zużyciu, uszkodzeniu lub wystąpiły komplikacje, takie jak infekcje czy poluzowanie implantu).
Jakie są wskazania do endoprotezoplastyki stawu biodrowego?
Operacja endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest zwykle zalecana pacjentom z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego, reumatoidalnym zapaleniem stawów, martwicą głowy kości udowej, a także w przypadkach poważnych uszkodzeń stawu spowodowanych urazami. Zabieg ten stosuje się przede wszystkim u osób, które borykają się z przewlekłym bólem oraz ograniczoną ruchomością w stawie, co znacząco wpływa na ich jakość życia. Pacjenci zgłaszają się z takimi objawami, jak np.: sztywność stawu, trudności w poruszaniu się, ból, który często występuje także w spoczynku, oraz niemożność wykonywania codziennych czynności, takich jak np. wchodzenie po schodach.
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego często stanowi ostatnią szansę, podejmowaną dopiero wtedy, gdy inne metody leczenia (np. farmakoterapia i rehabilitacja) nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Przed podjęciem decyzji o wykonaniu operacji, pacjent powinien przejść szereg badań diagnostycznych oraz skonsultować się z lekarzem ortopedą, który oceni, czy zabieg jest najlepszym rozwiązaniem w danym przypadku. Warto dodać, że endoprotezoplastyka stawu biodrowego nie jest zabiegiem, który przeprowadza się ”na życzenie” – decyzja zapada na podstawie stanu zdrowia pacjenta, jego dolegliwości oraz oceny, czy inne formy leczenia są już w tym przypadku nieskuteczne.
Jak wygląda operacja endoprotezoplatyki stawu biodrowego?
Podczas zabiegu endoprotezoplastyki usunięte zostają elementy stawu biodrowego – panewka oraz głowa kości udowej, a w ich miejsce wszczepiane są sztuczne elementy wykonane z trwałych materiałów, takich jak metal, ceramika lub polietylen. Endoproteza biodra składa się zazwyczaj z dwóch głównych części: panewki, którą osadza się w miednicy, oraz trzpienia z główką, który umieszcza się w kości udowej. W zależności od stanu pacjenta i techniki operacyjnej, stosuje się endoprotezy cementowe, bezcementowe lub hybrydowe, łączące oba te sposoby mocowania.
Co ważne, zabieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego przeprowadzany jest zazwyczaj w znieczuleniu podpajęczynówkowym, co oznacza, że pacjent jest całkowicie świadomy, ale znieczulony od pasa w dół. Znieczulenie podpajęczynówkowe polega na podaniu środka znieczulającego do przestrzeni podpajęczynówkowej w okolicy rdzenia kręgowego, co pozwala na blokadę bólu w obrębie dolnej części ciała.
Czy występują przeciwskazania do wykonania endoprotezoplastyki biodra?
Istnieją pewne przeciwwskazania do wykonania endoprotezoplastyki stawu biodrowego, które mogą wynikać z ogólnego stanu zdrowia pacjenta, chorób współistniejących lub specyficznych uwarunkowań anatomicznych. Do najczęstszych przeciwskazań należą m.in. aktywne infekcje, ciężkie choroby ogólnoustrojowe, zaawansowana osteoporoza, problemy z układem krzepnięcia, a także zbyt młody wiek pacjenta – endoprotezoplastyka jest zazwyczaj wykonywana u pacjentów w średnim wieku lub starszych, którzy mają zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe.
Rekonwalescencja po zabiegu endoprotezoplastyki biodra
Okres rehabilitacji pacjenta rozpoczyna się niezwłocznie po zabiegu operacyjnym. Z reguły, w przypadku przebiegu bez powikłań, pacjent jest pionizowany już w 1. dobie pooperacyjnej. Wspólnie z fizjoterapeutami pacjent zaczyna pracować nad prawidłowym wzorcem chodu, ucząc się jak obciążać kończynę i poruszać się w sposób bezpieczny. Proces usprawniania w oddziale ortopedycznym trwa zazwyczaj od 3. do 7. dób po operacji, kiedy pacjent jest już gotowy do wypisu ze szpitala.
Po opuszczeniu szpitala rehabilitacja musi być kontynuowana, aby zapewnić pełen powrót do sprawności. Pacjent powinien uczestniczyć w rehabilitacji ambulatoryjnej, której celem jest dalsze wzmocnienie mięśni wokół stawu biodrowego, poprawa zakresu ruchomości oraz nauka prawidłowych nawyków ruchowych. Ważnym elementem rehabilitacji jest również edukacja pacjenta dotycząca codziennego funkcjonowania z nową protezą, w tym unikanie przeciążeń, odpowiednia postawa ciała oraz techniki wstawania i siadania. Rehabilitacja trwa zazwyczaj kilka miesięcy, a efekty pełnej sprawności mogą być widoczne po około 6-12 miesiącach od zabiegu. Regularne ćwiczenia oraz współpraca z zespołem rehabilitacyjnym mają kluczowe znaczenie dla uzyskania jak najlepszych wyników i uniknięcia powikłań w przyszłości.
